Düşünmek hiç şüphesiz ki insan doğasının vazgeçilmez bir parçasıdır. Geçmişten çıkardığımız dersleri, gün içinde yaşadığımız olayları, gelecekle ilgili planlarımızı düşünüp dururuz. Peki bu düşünme hali ne sıklıkla ve ne derecede yaşandığı zaman tehlikelidir? Odaklanmanız gereken yığınla iş var ama sizin kafanızın içinde bambaşka düşünceler dolanıyor ve işinize odaklanmıyorsanız ya da gün içinde yaşanmış küçük bir yanlış anlaşılma yüzünden tüm gece uykunuzdan oluyorsanız aşırı düşünme sorunu yaşıyor olma ihtimaliniz oldukça yüksek. Overthinking (aşırı düşünme hastalığı), geçmişine ya da geleceğine dair sık sık ve gereğinden fazla düşünme olarak tanımlanabilir.
Aşırı düşünme sorunu hakkında daha net bir fikir sahibi olabilmek için bir örnek üzerinden gidelim. Yarın iş yerinde oldukça önemli bir sunum yapacaksınız. Bu sunum için oldukça yoğun bir çalışma temposunun ardından sonunda hazırsınız, bir önceki gece nasıl hissedersiniz? Anksiyete sorunu yaşamayan ve aşırı düşünme problemi olmayan bir insan çalışmalarına son kez göz gezdirdikten sonra yarın daha dinç olabilmek adına erkenden uyur. Bunun tam aksine aşırı düşünme sorunu veya overthinking yaşayan bir insan tüm gece, bu sunumun kariyerindeki etkilerini, yanlış bir şey söylerse karşılaşacağı sorunları, hazırlılıklarının yeterliliği hakkında birçok düşünceye boğularak gecesini mahvedecek ve sunumu uykusuz bir şekilde yapacaktır. İşte tam bu nokta düşünmehalinin aşırıya kaçması ve kesin olarak tedavi edilmesi gereken bir soruna dönüştüğü noktadır.
Aşırı Düşünme Psikolojik Bir Hastalık Mıdır?
Aşırı düşünme sorunu veya overthinking ilkel beynimizin ilkel koruma içgüdülerinden kaynaklanmaktadır. Bu durumda beyin hayatta kalabilmek ve zarar görmemek adına olaylara hep en kötü tarafından bakar ve çeşitli sonuçlar çıkartır. Bu tamamen bir kendini koruma mekanizmasıdır. Bu durumda ‘düşünen beyin’ olarak adlandırılan frontal lob bu düşüncelerin mantıksız olduğunu söylese bile aşırı düşünme yatkınlığı olan insanlar, bilinçaltlarında tüm ihtimallerin en kötüsüne odaklanmanın zarar görmemek için oldukça gerekli olduğunu düşünürler. İlkel beynin yarattığı bu düşünceler kaygı bozukluğu, stres gibi sorunları da beraberinde getirir.
İlkel beynin kendini koruma mekanizması olarak adlandırdığımız aşırı düşünme sorunu başlı başına psikolojik bir hastalık olarak kabul edilemez. Psikolojik hastalıkların sınıflandırılması sırasında bu soruna özellikle yer ayrılmamış olsa da aşırı düşünme, psikolojik rahatsızlıklara sebebiyet vereceği gibi çoğu psikolojik rahatsızlığın semptomları arasında da yer almaktadır.
Hayatın belirsizliği, yaptığımız ve yapmadığımız şeyler, acabalarımız vs. insanı çıkmaz bir düşünce balonunun içine sokabiliyor. Her insan dönem dönem bazı konularda aşırı yoğun düşüncelere kapılabilir. Bu insan doğasının vazgeçilmez bir parçasıdır fakat bu düşünme hali sürekli olduğunda kaygı bozukluğu, stres, obsesif kompulsif bozukluk, madde kullanımı, fobiler gibi birçok sorunu beraberinde getirebilmektedir.
Aşırı Düşünme Sorunun Belirtileri Nelerdir?
Aşırı düşünmenin modern dünyada çok yaygın olmasının temelinde ‘ne kadar düşünürsen o kadar iyi bir sonuca varırsın’ düşüncesi yatmaktadır. İyi sonuçlara ulaşmanın anahtarı olarak görülen aşırı düşünme, zihin için oldukça yorucu ve yıpratıcı olduğu gibi bırakması da oldukça zor bir alışkanlıktır. Aşırı düşünme sorunundan kurtulmak için ilk önce hangi durumlarda aşırı düşündüğünüzü belirlemeniz gerekir. Aşırı düşünme sorunu günlük hayatta kendini şu şekillerde gösterebilir:
- Odak sorunları: Özellikle bir sohbet sırasında beyniniz sohbette kalmakta oldukça zorlanır, adeta dinler ama duymaz. Konuşmanın sonuna yaklaşmışsınızdır fakat zihniniz hala ilk cümlenin kritiğini yapar. Sonuç olarak konuşmaya odaklanmak ve bir bütün olarak değerlendirmek zorlaşır.
- Aşırı kıyaslama: Sürekli olarak kendinizi her yönden diğer insanlarla kıyaslarsınız.
- Felaket senaryoları: Kendinizi ve sevdiğiniz kişileri düşünürken hep en kötüye odaklanır, başınıza gelebilecek her türlü felaketi düşünürsünüz.
- Kaygı hali: Geleceğin yarattığı belirsizlik herkes için korkunç olsa bile sizin için ekstra korkunçtur. Başa gelebilecek senaryoları düşünürken başarısız olma korkusuna kapılıp yoğun bir endişe hissedersiniz.
- Travmaları aşamamak: Geçmişte yaşadığınız travmatik olayları zihniniz sürekli olarak tekrar eder. Zihniniz değiştirmesi mümkün olmayan konular ile ilgili senaryolar üretip duracağı için travmalarınız zihninizde hep taze kalır.
- Kaybolmuşluk hissi: Hayattaki belirsizlikler karşısında üreteceğiniz duygu ve düşünceler karşısında kendinizi kaybolmuş hisseder, düşüncelerinizi toparlamakta oldukça zorlanırsınız.
Aşırı Düşünme Sorunundan Kurtulmanın Yolları Nelerdir?
Aşırı düşünme sorunu hayatın birçok noktasını etkiler. Harekete geçmenizi engelleyen ve kendinizi kötü hissetmenize neden olan bu durumdan kurtulmak için uygulayabileceğiniz tavsiyeler şu şekildedir:
- Aşırı düşünme halinin sorunlarınızı çözmek yerine her şeyi daha karmaşık bir duruma soktuğunu farkına varın.
- Yapılan çeşitli araştırmalar odak noktanızı farklı bir yere çekmenin aşırı düşünme halini engellediğini göstermektedir. Yeni hobiler edinmek, farklı bir semtte yürüyüş yapmak, yeni tarifler denemek odak noktanızı değiştirmek için yapabileceğiniz aktivitelerden birkaçı.
- Psikoterapi kişinin farkındalık kazanmasına adına oldukça etkili bir çözümdür.Psikoterapi ile kendiniz hakkında kazanacağınız farkındalıklar bazı olayları olduğu gibi kabullenmenizi sağlayarak aşırı düşünme sorununu kontrol altına almada oldukça etkili olacaktır. Bu konuda destek almak için bizimle iletişime geçebilirsiniz.
- Düşünmek için kendinize belirli bir saat belirleyin. Düşüncelerinizi engelleyemediğiniz ve bu aşırı düşünme halini bırakamadığınız zamanlarda kendinize düşünmek için belirlediğiniz 1 saatlik bir süreç diğer işlerinizi aksatmamanız adına oldukça faydalı olacaktır.
- Düşüncelerinizi dışarıya vurun. Zihninizde karmaşık halde dolanan düşünceleri yazıya dökmek hem düşüncelerinizi toparlamanıza hem de zihninizdeki o kalabalığı boşaltmanıza yardımcı olacaktır.
- İçinde boğulduğunuz düşünceleri çevrenizdeki insanlarla paylaşın. Bu farklı bakış açılarından yararlanarak düşünceyi zihninizden silme konusunda size yardımcı olacaktır.
Aşırı düşünme sorunundan kurtulabilmek adına uygulayacağınız yöntemler hayat kalitenize doğrudan etki edecek ve daha mutlu bir insan olarak hayatınıza devam etmenizde size oldukça fayda sağlayacaktır.
