Hayal kurmak, çocukluktan yetişkinliğe kadar hepimizin hayatında yer alan doğal bir süreçtir. Ancak bu süreç, kontrolsüz hale geldiğinde “Maladaptive Daydreaming” olarak adlandırılan bir psikolojik rahatsızlığa dönüşebilir. Bu makalede, aşırı hayal kurmanın belirtilerini, nedenlerini ve tedavi yöntemlerini inceleyeceğiz.
Maladaptive Daydreaming Nedir?
Hayal kurmanın; yaratıcılığı geliştirmek, günün kargaşa ve stresinden uzaklaşmak, üretkenliği artırmak gibi pek çok faydası vardır. Yoğun bir günün ardından uzanıp hayal kurmak beyni dinlendirir, işler bellek gelişimine fayda sağlar. Fakat her şeyde olduğu gibi hayal kurmanın da fazlası zarardır.
Sürekli hayal kurma ihtiyacı hissedip günlük iş temposuna ayak uydurulamadığında, sosyal aktivitelerden kaçıp buluşma planları iptal edildiğinde, sadece hayal kurarken güvende hissedip gerçek hayattan uzaklaşıldığında, hayal kurmanın diğer her şeyden daha mutluluk verici olduğu hissedildiğinde bu artık sadece normal bir hayal kurma değil; “Maladaptive Daydreaming” yani “Uyumsuz Hayal Kurma” durumu haline gelir.
Maladaptive DayDreaming Belirtileri
Uyumsuz hayal kurma, günlük hayatta herkesin sayısızca kurduğu hayaller ile karıştırılmamalıdır. Maladaptive DayDreaming, zararsız bir hayal kurma durumundan çok daha farklıdır, Maladaptive DayDreaming belirtileri şu şekildedir;
1. Yoğun ve Canlı Hayal Kurma
Maladaptive DayDreaming yaşayan kişiler, hayallerini çok canlı ve detaylı bir şekilde imgeler. Hikayelerde yer alan kişiler, olaylar ve mekânlar adeta gerçekte yaşanmış gibi net ve güçlü bir şekilde zihinde canlandırılır. Kişi, hayal kurma esnasında gerçek dünyadan tamamen koparak zihninde canlı sahneler yaratır. Bu durum, zaman zaman kişinin gerçeklikten kaçmasına neden olabilir.
2. Günlük İşlerde Performans Düşüklüğü
Sürekli hayal kurma isteği, kişinin günlük işlerini aksatmasına yol açabilir. Görevler zamanında tamamlanamayabilir, hatta bazen hiç bitirilemez. Maladaptive DayDreaming, kişiyi iş ve sorumluluklardan uzaklaştırır, çünkü hayal kurmak daha çekici hale gelir. Bu durum, iş yerinde ya da okulda verimliliğin düşmesine sebep olur.
3. Uyku Problemleri ve Yetersiz Dinlenme
Hayal kurma süreci, bazı insanlar için uykuya dalmayı kolaylaştırsa da Maladaptive DayDreaming yaşayan kişilerde tam tersi bir etki yapar. Bu kişiler, uykuya ayırdıkları zamanı kayıp olarak görebilir ve uykuyu reddedebilirler. Uyumak yerine, hayal dünyalarında daha fazla zaman geçirmek isterler. Bu da ciddi uyku sorunlarına yol açabilir, sosyal ve profesyonel hayatlarını olumsuz etkileyebilir.
4. Hayal Kurarken Mimik Kullanma ve Fiziksel Hareketler
Sıradan bir hayal kurma anında kişi sadece birkaç dakika kendi dünyasına çekilir. Ancak Maladaptive DayDreaming yaşayan kişiler, hayalleri sırasında mimik kullanabilir, beden diliyle hareket edebilir hatta bazen kendi kendilerine konuşabilirler. Bu durum, kişinin gerçek dünyadan kopmasına neden olur ve çevresi tarafından fark edilebilir.
5. Saatler Süren Hayal Kurma
Maladaptive DayDreaming belirtileri arasında, saatlerce süren hayal kurma seansları yer alır. Kişi, sosyal aktivitelerden ve arkadaş ortamından uzaklaşarak yalnız kalmayı ve hayal dünyasına dalmayı tercih eder. Bu izolasyon, kişinin sosyal hayatını olumsuz etkiler. Yalnız kaldıklarında ise yaşadıkları olayları yeniden canlandırarak ya da tamamen yeni senaryolar yaratarak saatlerce hayal kurabilirler.
Maladaptive DayDreaming Kimlerde Görülür?
Her psikolojik rahatsızlık gibi, uyumsuz hayal kurma durumunu yaşayan kişilerde de yaşamış olduğu travmatik bir olay olabilir. Depresyon, obsesif kompulsif bozukluk, bipolar ve otizm gibi rahatsızlıklara sahip bireylerde oldukça sık görülür.
Maladaptive DayDreaming Rahatsızlığından Nasıl Kurtulurum?
Uyumsuz hayal kurma rahatsızlığına sahip kişiler öncelikle psikolog desteği almalılardır. Destek almadan çözülmeye çalışılan psikolojik rahatsızlıklar çözüme kavuşamadığı gibi, daha büyük sorunlara yol açabilir.
Uzmanlar tarafından Maladaptive DayDreaming teşhisi konulan kişiler, uzmanın uyguladığı tedavinin yanında eski hayat biçimini değiştirmeye başlamalıdır. Bu kişiler, kendilerini mutlu edecek hobi ve uğraşlar ile ilgilenmeli, mümkün olduğunca yalnız kalmamaya çalışmalı, yalnız kalsalar dahi hiçbir iş yapmadan oturmamalılardır. Zihni meşgul edecek sanatsal faaliyetler, oyunlar, spor faaliyetleri ve birçok seçenek ile uğraşarak, uyumsuz hayal kurma durumundan kendilerini uzak tutmalılardır.
Maladaptive DayDreaming Tedavisi
Maladaptive Daydreaming den kurtulmak mümkündür. Uyumsuz hayal kurma, uzman desteği ile kontrol altına alınabilir. Bu rahatsızlığa sahip kişiler, uzmanların yönlendirmeleri sayesinde rahatsızlığın etkisinden kurtularak sağlıklı bir şekilde günlük hayatlarına devam ederler. Eğer bu rahatsızlığa sahip olduğunuzu düşünüyorsanız bizimle iletişime geçip randevu alabilirsiniz. Maladaptive DayDreaming tedavisinde, uyku kalitesini iyileştirmek önemlidir. Düzenli bir uyku programı oluşturmak tedavinin hızlı yanıt vermesini kolaylaştırır. Uyku düzeninin yanında, beslenme düzenine dikkat etmek de dinç bir zihne sahip olmanıza, hayat kalitenizi arttırmanıza yardımcı olur.
