Hayal kurmak, çok küçük yaşlardan itibaren yaptığımız, olmasını istediğimiz şeyleri en ince ayrıntısına kadar zihnimizde canlandırdığımız bir durumdur. Küçük yaşlarda, hayal gücü sınırsızdır. Çocuklara göre gerçek dünyada olamayacak, imkânsız bir şey yoktur. İzlediği çizgi filmlerden, okuduğu ve dinlediği hikayelerden, duyduklarından etkilenen çocuk, tüm bunları kendine uyarlayarak hayal dünyasında yaşatabilir.
Hayal kurmak, çocuklarda olduğu gibi yetişkin bireylerde de normal bir durumdur. Kişi; günün stresinden uzaklaşmak için, uykuya dalmayı kolaylaştırmak için ve birçok sebeple sık sık hayal kurma ihtiyacı hissedebilir. Fakat bu durum günlük hayatı olumsuz etkileyecek duruma gelmiş ise mutlaka kontrol altına alınması gerekir. Destek alınmadığı durumlarda kişi, kedini hayal dünyasından koparamayacak hale gelir, “Maladaptive Daydreaming” adı verilen psikolojik rahatsızlık sebebiyle yaşam kalitesinde olumsuzluklar meydana gelir.
Maladaptive Daydreaming Nedir?
Hayal kurmanın; yaratıcılığı geliştirmek, günün kargaşa ve stresinden uzaklaşmak, üretkenliği artırmak gibi pek çok faydası vardır. Yoğun bir günün ardından uzanıp hayal kurmak beyni dinlendirir, işler bellek gelişimine fayda sağlar. Fakat her şeyde olduğu gibi hayal kurmanın da fazlası zarardır.
Sürekli hayal kurma ihtiyacı hissedip günlük iş temposuna ayak uydurulamadığında, sosyal aktivitelerden kaçıp buluşma planları iptal edildiğinde, sadece hayal kurarken güvende hissedip gerçek hayattan uzaklaşıldığında, hayal kurmanın diğer her şeyden daha mutluluk verici olduğu hissedildiğinde bu artık sadece normal bir hayal kurma değil; “Maladaptive Daydreaming” yani “Uyumsuz Hayal Kurma” durumu haline gelir.
Maladaptive DayDreaming Belirtileri
Uyumsuz hayal kurma, günlük hayatta herkesin sayısızca kurduğu hayaller ile karıştırılmamalıdır. Maladaptive DayDreaming, zararsız bir hayal kurma durumundan çok daha farklıdır, belirtileri şu şekildedir;
- Yoğun, canlı hikayeler
Hayalde yer alan kişiler, olaylar ve mekân yoğun bir şekilde imgelenir. Kişi; hayal kurma sırasında, adeta gerçek dünyada yaşamış olduğu bir olayı kafasında tekrar canlandırıyormuş gibi oldukça canlı bir şekilde, zorlanmadan zihninde canlandırma yapabilir.
- Günlük işlerde performans düşüklüğü
Sürekli hayal kurma isteği sebebiyle işler eksik yapılabilir, zamanında tamamlanamayabilir hatta hiç tamamlanmayabilir. Kişi kendini hayal kurmaktan alıkoyamaz. Hayal kurmak, günlük işleri ve görevleri yapmaktan daha cazip gelir. Hatta kişi, kendine verilen bir görevi yaparken dahi hayal kurduğundan, işlerinde verimli olamaz.
- Uyku problemi
Hayal kurmak, uykuya dalmaya yardımcı olsa da uyumsuz hayal kurma durumunu yaşayan kişiler için durum pek de öyle değildir. Bu kişiler, hayal kurmadığı her anı zaman kaybı olarak görebilir, uykuyu reddederler. Rüya görmek istemeyip kendi hayal dünyalarında yarattıkları yerde kalmak isterler. Kimi zaman bir iş esnasında hayal kurma gereği duyan kişiler uyuya kalabilir. Bu durum sosyal ve profesyonel hayatlarında başarısızlıklara neden olabilir.
- Hayal kurma sırasında mimik kullanma, konuşma, hareket etme
Sağlıklı bir hayal kurma sırasında gözlerimizi kapatılarak birkaç dakika kendi dünyamıza çekiliriz. Uyumsuz hayal kurma durumunda ise bu durum oldukça farklı bir hal alır. Kişi mimiklerini, beden dilini kullanabilir. Hatta bazen konuşma ihtiyacı hissedebilir, adeta bir tiyatro oyunu oynarcasına kendi yazdığı senaryoyu oynayarak hayalini canlandırır. Kişi, bunun sadece hayal olduğunu bilse de kendini hayal etmekten alıkoyamaz.
- Saatler süren hayaller
Uyumsuz hayal kurma durumundaki kişiler, sosyal hayatlarında kendilerini izole edip hayal dünyalarına çekilme gereği duyarlar. Güzel bir aktivite sırasında ya da eğlenceli bir arkadaş ortamında bulunan kişi, bir an önce eve gitmek, yalnız kalmak ister. O an düşündüğü sadece hayal kurma ihtiyacı hissettiğidir. Yalnız kaldıkları anda, tüm gün yaşadıklarını, hatta sadece yaşadıklarını değil, gün içinde yaşananları olmasını istediği şekilde tekrar canlandırarak saatlerce hayal kurabilirler.
Maladaptive DayDreaming Kimlerde Görülür?
Her psikolojik rahatsızlık gibi, uyumsuz hayal kurma durumunu yaşayan kişilerde de yaşamış olduğu travmatik bir olay olabilir. Depresyon, obsesif kompulsif bozukluk, bipolar ve otizm gibi rahatsızlıklara sahip bireylerde oldukça sık görülür.
Maladaptive DayDreaming Rahatsızlığından Nasıl Kurtulurum?
Uyumsuz hayal kurma rahatsızlığına sahip kişiler öncelikle psikolog desteği almalılardır. Destek almadan çözülmeye çalışılan psikolojik rahatsızlıklar çözüme kavuşamadığı gibi, daha büyük sorunlara yol açabilir.
Uzmanlar tarafından Maladaptive DayDreaming teşhisi konulan kişiler, uzmanın uyguladığı tedavinin yanında eski hayat biçimini değiştirmeye başlamalıdır. Bu kişiler, kendilerini mutlu edecek hobi ve uğraşlar ile ilgilenmeli, mümkün olduğunca yalnız kalmamaya çalışmalı, yalnız kalsalar dahi hiçbir iş yapmadan oturmamalılardır. Zihni meşgul edecek sanatsal faaliyetler, oyunlar, spor faaliyetleri ve birçok seçenek ile uğraşarak, uyumsuz hayal kurma durumundan kendilerini uzak tutmalılardır.
Maladaptive DayDreaming Tedavisi
Maladaptive Daydreaming den kurtulmak mümkündür. Uyumsuz hayal kurma, uzman desteği ile kontrol altına alınabilir. Bu rahatsızlığa sahip kişiler, uzmanların yönlendirmeleri sayesinde rahatsızlığın etkisinden kurtularak sağlıklı bir şekilde günlük hayatlarına devam ederler. Eğer bu rahatsızlığa sahip olduğunuzu düşünüyorsanız bizimle iletişime geçiğ randevu alabilirsiniz. Maladaptive DayDreaming tedavisinde, uyku kalitesini iyileştirmek önemlidir. Düzenli bir uyku programı oluşturmak tedavinin hızlı yanıt vermesini kolaylaştırır. Uyku düzeninin yanında, beslenme düzenine dikkat etmek de dinç bir zihne sahip olmanıza, hayat kalitenizi arttırmanıza yardımcı olur.
